Πρώην αποβατικά του Β’ Π.Π. ως πορθμεία στην Ελλάδα [Ex-WW2 LCTs as Greek ferries]

[Espresso Venezia]

Το παρόν θέμα αφορά τα πρώην πολεμικά αποβατικά πλοία που μετά την λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου ήρθαν - βρέθηκαν στην χώρα μας, μετασκευάστηκαν σε πορθμεία ανοιχτού τύπου και αποτέλεσαν το ξεκίνημα της «μεγάλης ιστορίας» που έχει τίτλο «Ελληνική παντόφλα».

Να παραθέσουμε για αρχή, μία λίστα (αλφαβητική) που συμπεριλαμβάνει αυτά που ήδη γνωρίζουμε «μετά πάσης βεβαιότητας»,

Τελευταία ενημέρωση : 18 Ιουλίου 2013

1. ΑΓΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ (1944 - IMO 5400097 - Ν.Π.2077 -- Πρώην LCT 1227, Α/Β 1227, ΣΕΡΙΦΟΣ (L 246)
2. ΑΓΙΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ (1942 - IMO 5004831 - Ν.Π. 2043 -- Πρώην LCT-828, NORRIS CASTLE, ΝΗΡΗΙΣ)
3. ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ (1944 - Ν.Π. 2385 -- Πρώην LCT 1293, Α/Β 1293 - ΑΝΑΦΗ (L 258)
4. ΑΘΗΝΑ (1943 - IMO 5397604 - Ν.Π. 1512 - Ν.Θ. 202 -- Πρώην ΦΑΙΑΞ, ΖΑΚΥΝΘΟΣ, ΖΑΚΥΝΘΟΣ II)
5. ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ Κ. (1944 - Ν.Π. 2449 -- Πρώην LCT 1301, Α/Β 1301 - ΑΜΟΡΓΟΣ (L 263)
6. ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ (1946 – IMO 5002053 - Ν.Π. 1773 -- Πρώην LCT 4063, L4063 HMS JAWADA)
7. ΑΛΙΝΑ (1944 - Ν.Π. 1779 -- Πρώην ΝΕΟΦΥΤΟΣ)
8. ΕΛΕΑΝΝΑ (1944 - IMO 5100659 - Ν.Π. 1950 -- Πρώην LCT 475)
9. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΙΙ (1942 - IMO 7234791 - Ν.Π. 2890 -- Πρώην ΣΠΑΡΤΗ, DEPUTE JEAN HAY)
10. ΕΡΕΤΡΙΑ (1943 - IMO 5105178 - Ν.Π. 1401 -- Πρώην HL 194)
11. ΕΥΒΟΙΚΟΣ (1943 - IMO 5110472 - Ν.Π. 1218 -- Πρώην ΛΕΡΟΣ)
12. ΕΥΓΕΝΙΑ Π. (1944 - IMO 5333270 - Ν.Π. 987 -- Πρώην ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΙΑΣΕΜΙΔΗΣ)
13. ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ (1942 - Ν.Π. 1559 -- Πρώην AFAMIA)
14. ΗΛΙΑΣ ΙΙ (1943 - IMO 7320459 - Ν.Π. 2387 -- Πρώην LCT 587, Α/Β 587, ΚΑΝΔΑΝΟΣ (L 201), ΣΟΛΩΝΑΚΙ, ΔΕΣΠΟΙΝΑ Σ)
15. ΘΑΛΑΣΣΙΟΣ ΛΕΩΝ (1943 - IMO 5357719 - Ν.Π. 1894 -- Αργότερα MARINA DI SCILLA)
16. ΘΑΛΕΙΑ (1943 - Ν.Π. 1535 -- Πρώην EL SAHBA)
17. ΚΕΡΚΥΡΑ (1943 - Ν. Κέρκυρας 113 - Ν.Π. 1367 - Ν.Π. 2387 - Ν. Βόλου 218)
18. ΜΕΛΙΝΑ (1942 - Ν.Π. 1386 -- Πρώην LCT 328, Αργότερα ΑΝΤΩΝΙΟΣ)
19. ΝΑΥΠΑΚΤΟΣ (1943 - IMO 5245564 - Ν.Π. 1141 - Ν. Πάτρας 34 -- Πρώην ΚΩΣ)
20. ΠΑΛΙΡΡΟΙΑ (1944 - Ν.Π.2084 - 2828 -- Πρώην LCT 1297, Α/Β 1297, ΘΗΡΑ (L 260)
21. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΙΙ (1942 - IMO 6520387 - Ν. Καβάλας 110 -- Πρώην EXPO 58/1)
22. ΠΟΛΥΞΕΝΗ Θ. (1942 - ΙΜΟ 6421701 - Ν.Π. 2300 -- Πρώην LCT 594, Α/Β 594, ΣΟΦΑΔΕΣ (L 202), Αργότερα ΕΡΓΟΝ Ι, ΤΕΛΑΜΩΝ Ι, ΝΙΚΟΣ Χ)
23. ΡΟΔΟΣ (1943 - IMO 5293963 - Ν.Π. 1147 -- Πιθανώς το πρώην LCT 620, Α/Β 620, ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙ)
24. ΦΑΙΔΡΑ (1946 – IMO 6722806 - Ν.Π. 2809 -- Πρώην LCT 4064, L4064 HMS SALLYPORT)

και να κρατήσουμε τις επιφυλάξεις μας και για άλλα περισσότερο ή λιγότερο γνωστά μας πορθμεία (π.χ. ΑΛΚΥΩΝ - ΗΛΙΑΣ - ΣΟΛΩΝΑΚΙ ΙΙΙ - ΙΑΣΩΝ ) για τα οποία δεν είμαστε απόλυτα βέβαιοι αν υπήρξαν πράγματι πρώην πολεμικά αποβατικά (το πιθανότερο, όχι όμως επιβεβαιωμένο). Μία ακόμα επιφύλαξη για το ΚΕΡΚΥΡΑ, σε σχέση με το αν κατά τον Β’ Π.Π. ήταν αποβατικό ή πλωτός γερανός, που οπωσδήποτε πάντως υπήρξε - δούλεψε ως πορθμείο ανοιχτού τύπου.

Σημείωση : Στο παρόν φόρουμ Η Ιστορία των Πλοίων της Ελληνικής και Ξένης Ακτοπλοΐας - Ε/Γ-Ο/Γ ανοιχτού τύπου υπάρχουν ξεχωριστά θέματα για τα περισσότερα από αυτά τα πλοία, και καλό θα είναι πληροφορίες που αφορούν ένα συγκεκριμμένο πλοίο να παρουσιάζονται στο θέμα του. Στο παρόν θέμα η συζήτηση αφορά γενικότερες πληροφορίες – αναζητήσεις, ή αναφορές για πλοία που δεν έχουν ακόμα δικό τους ξεχωριστό θέμα.

[Ellinis]

και να κρατήσουμε τις επιφυλάξεις μας και για άλλα περισσότερο ή λιγότερο γνωστά μας πορθμεία (π.χ. ΑΛΚΥΩΝ - ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΙΙ - ΠΑΛΙΡΡΟΙΑ - ΗΛΙΑΣ - ΣΟΛΩΝΑΚΙ ΙΙΙ) για τα οποία δεν είμαστε απόλυτα βέβαιοι αν υπήρξαν πράγματι πρώην πολεμικά αποβατικά (το πιθανότερο, όχι όμως επιβεβαιωμένο).

To ΠΑΛΙΡΡΟΙΑ (αριθμός νηολογίου ΝΠ 2084 με διακριτικό σήμα SYJS) ήταν το πρώην ΘΗΡΑ, αποβατικό του τότε Βασιλικού Ναυτικού.
Όπως και άλλα αποβατικά βρετανικής ναυπήγησης που είχαν παραχωρηθεί στο Π.Ν., επεστράφη στου Βρετανούς το 1962. Για αυτούς το πλοίο δεν είχε πια κάποια χρησιμότητα και έτσι το εκποίησαν το 1962 σε Έλληνες. Το 1966 το πλοίο δέχτηκε εκτεταμένη μετασκευή και με βάση την έκταση της, θεωρήθηκε ως καινούρια κατασκευή. Έτσι δέχτηκε νέο αριθμό νηολογίου και διακριτικό σήμα (ΝΠ 2828 - SV 3664)
Συνέχισε να ταξιδεύει μέχρι το 1976 οπότε και πουλήθηκε σε σαουδάραβα.

Και το ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΙΙ ήταν πρώην αποβατικό. Ύψωσε την ελληνική σημαία το 1966 ως ΣΠΑΡΤΗ και προηγουμένος ονομαζόταν DEPUTE JEAN HAY (με γαλλική σημαία). Μετανομάστηκε ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΙΙ το 1975 και ταξίδεψε ως το 1989 οπότε μετετράπηκε σε φορτηγίδα.

• ΑΛΙΝΑ (1944 - Ν.Π. 1779 -- Πρώην ΝΕΟΦΥΤΟΣ)

Το ΝΕΟΦΥΤΟΣ είχε ναυπηγηθεί το 1944 στην Αγγλία και πριν αγοραστεί από Έλληνες το 1960 ονομαζόταν ΗΑΜΑ υπό σημαία Συρίας (για την ακρίβεια Ηνωμένης Αραβικής Δημοκρατίας όπως ονομαζόταν τότε η ομοσπονδία Συρίας-Λιβύης-Αιγύπτου.Μετονομάστηκε το 1971 σε ΑΛΙΝΑ και το 1982 πουλήθηκε σε άγγλο υπηκοο ελληνικής καταγωγής, υποστέλοντας την ελληνική σημαία.

[Ellinis]

Στην παραπάνω λίστα να προσθέσουμε και το ΚΑΛΥΔΩΝ ΙΙΙ το οποίο μετά από αρκετό ψάξιμο βρήκα οτι είχε ναυπηγηθεί ως αποβατικό τύπου LCG(M) - Landing Craft Gun δηλαδή σε ελεύθερη μετάφραση αποβατικό υποστήριξης. Και το σχετικό σκίτσο της κλάσης :

LCG.jpg

[Espresso Venezia]

Πολύ ενδιαφέρουσα ανακάλυψη φίλε Ellinis. Μήπως όμως η σωστή (ή αν θέλεις, η πιό περιγραφική) απόδοση του τύπου LCG(M) δεν είναι το "αποβατικά υποστήριξης" αλλά το "υποστηρικτικά απόβασης" ??? Και το λέω αυτό διότι αν και στο σκίτσο που παρέθεσες το πλοίο φαίνεται να διαθέτει καταπέλτη, εδώ, εδώ και εδώ, βλέπουμε να διαθέτει κανονική πλώρη και κατάστρωμα πάνω στο όποιο ευρίσκετο ο οπλισμός. Λογικά δεν πρέπει να ήταν αποβατικά -τουλάχιστον υπό την γνωστή έννοια- από την στιγμή που δεν μπορούσαν να μεταφέρουν άρματα και προσωπικό απόβασης.

[Ellinis]

Πολύ ενδιαφέρουσα ανακάλυψη φίλε Ellinis. Μήπως όμως η σωστή (ή αν θέλεις, η πιό περιγραφική) απόδοση του τύπου LCG(M) δεν είναι το "αποβατικά υποστήριξης" αλλά το "υποστηρικτικά απόβασης" ??? Και το λέω αυτό διότι αν και στο σκίτσο που παρέθεσες το πλοίο φαίνεται να διαθέτει καταπέλτη, εδώ, εδώ και εδώ, βλέπουμε να διαθέτει κανονική πλώρη και κατάστρωμα πάνω στο όποιο ευρίσκετο ο οπλισμός. Λογικά δεν πρέπει να ήταν αποβατικά -τουλάχιστον υπό την γνωστή έννοια- από την στιγμή που δεν μπορούσαν να μεταφέρουν άρματα και προσωπικό απόβασης.

H σωστή μετάφραση για το LCG(M) είναι "κανονιοφόρο αποβατικό (μέσο)". Τα πλοία αυτά είχαν σχεδιαστεί για να υποστηρίζουν την απόβαση αλλά δεν έπαψαν να χαρακτηρίζονται αποβατικά. Γιατί ως αποβατικά δεν λογίζονται μόνο τα σκάφη με καταπέλτη που μετέφεραν τεθωρακισμένα, άσχετα αν στο κοινό που δεν ασχολείται με θέματα του ναυτικού πολέμου έχει περάσει αυτή η εικόνα.
Τα LCG αρχικά ήταν μετασκευές LCT και μάλιστα τα πρώτα δυο που παραδόθηκαν είχαν διατηρήσει τον καταπέλτη. Εξαιτίας όμως σχεδιαστικών ατελειών βυθίστηκαν σε κακοκαιρία και τότε πάρθηκε η απόφαση να αφαιρεθεί ο καταπέλτης και να αποκτήσουν μια πιο συβατική πλώρη. Τα LCG(M) είχαν σχεδιαστεί εξαρχής για αυτότο ρόλο, βασισμένα βέβαια σε σχέδια LCT. Να δούμε και τον ορισμό του τύπου από το βιβλίο "Allied landing craft of WWII":

LCG(M): Operational use: to engage , neutralize and destroy coastal installations Description: mediums-sized version of LCG(L), designed and built for the purpose rather than converted, as in other craft Dimensions: Length 154'6" o.a., Beam 22'4",draft 5'6" (Operating), 6"3½" (loaded) Displacement: 270 ts light Speed: 13.5 kn (max.) Armament: 2 x 17 pder or 25 pder Army guns, 2 x 20 mm and 2 smaller mg Armor: 2" NC on sides and control station;1" NC on deck over engines and magazine; 15-lb plating to gun positions and CT Propulsion: 2 Paxman 460-500 BHP Diesels Fuel: 14,230 gals Crew: 3 Off., 27 men.

Από τα σκάφη του τύπου δυο βυθίστηκαν (το ένα αύτανδρο) κατά την απόβαση στο Walcheren από το γερμανικό πυροβολικό.
Μετά τον πόλεμο ορισμένα μετασκευάστηκαν σε επιβατηγά, ανάμεσα στα οποία και το μετέπειτα ΚΑΛΥΔΩΝ ΙΙΙ. Άλλα πήγαν στη Νορβηγία όπως τα LCG(M) 127, 192, 194. Το τελευταίο βλέπουμε στις φωτογραφίες στο link ότι μετασκευάστηκε αρκετά ωραία.

Με την ευκαιρία να αναφέρουμε ότι τα αποβατικά που συζητάμε δεν είναι τα πρώτα που ήρθαν στην Ελλάδα. Κατά τον Α’ Παγκόσμιο ναυπηγήθηκαν μερικές εκατοντάδες αποβατικά, τα επονομαζόμενα x-lighters, αρκετές δεκάδες από τα οποία πολέμησαν στο Αιγαίο και ειδικά στην Καλλίπολη. Μετά το 1918 παροπλίστηκαν και ήδη από το 1920, υπήρχαν αρκετά σε ελληνικά χέρια μετασκευασμένα για εμπορικά καθήκοντα. Για παράδειγμα το ΣΤΡΥΜΩΝ που συζητάμε εδώ.

[Espresso Venezia]

Γνωρίζαμε ότι στη γραμμή του Ρίου - Αντίρριου από το ξεκίνημα της ήταν δρομολογημένα πρώην αποβατικά του Β'Π.Π. Η αρχή είχε γίνει βέβαια το 1946 με το ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΙΑΣΕΜΙΔΗΣ (σημερινό ΕΥΓΕΝΙΑ Π) και ακολούθησαν την δεκαετία '50 τα ΡΟΔΟΣ, ΝΑΥΠΑΚΤΟΣ, ΜΕΛΙΝΑ κ.α.

Προκαλεί όμως εντύπωση το γεγονός ότι τουλάχιστον μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας '60 (όταν και είχε αρχίσει πλέον από καιρό η ραγδαία ναυπήγηση ελληνικών πλοίων ανοιχτού τύπου) η ιστορική γραμμή απασχολούσε τον μεγαλύτερο αριθμό πρώην αποβατικών που είχαν μετασκευαστεί σε Ε/Γ-Ο/Γ. Σε δημοσίευμα από το έντυπο "ΧΡΗΜΑ" της 22ας Μαίου 1969, σχετικό με τα πορθμεία ανοιχτού τύπου που εξυπηρετούσαν τις διάφορες πορθμειακές γραμμές εκείνο το χρονικό διάστημα, από τα δεκαπέντε (15) πλοία ανοιχτού τύπου που ήταν δρομολογημένα στη γραμμή Ρίου - Αντίρριου, τα έντεκα (11) ήταν πρώην αποβατικά. Να τα παραθέσουμε όπως αναγραφόντουσαν στο δημοσίευμα :

Γραμμή Ρίου - Αντίρριου(έντεκα πρώην αποβατικά σε σύνολο δεκαπέντε πλοίων)
Σ. ΙΑΣΕΜΙΔΗΣ (349 κοχ. επιβάται (θέρος) 152), ΜΕΛΙΝΑ (372 κοχ. επιβάται 175), ΕΛΕΑΝΝΑ (412 κοχ. επιβάται 210), ΕΥΒΟΙΚΟΣ (531 κοχ. επιβάται 217), ΑΓ. ΑΝΔΡΕΑΣ (595 κοχ. επιβάται 190), ΝΑΥΠΑΚΤΟΣ (485,50 κοχ. επιβάται 150), ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ (489 κοχ. επιβάται 172), ΡΟΔΟΣ (477 κοχ. επιβάται 215), ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ Κ. (521,66 κοχ. επιβάται 300), ΠΑΛΙΡΡΟΙΑ (502 κοχ.), ΠΟΛΥΞΕΝΗ Θ. (514,29 κοχ. επιβάται 252).

Το ίδιο χρονικό διάστημα (Μάιος 1969), σε άλλες πορθμειακές γραμμές ήταν δρομολογημένα τα παρακάτω πρώην αποβατικά :

Γραμμή Κέρκυρας - Ηγουμενίτσας (τρία πρώην αποβατικά σε σύνολο έξι πλοίων)
ΚΕΡΚΥΡΑ (361,83 κοχ. επιβάται 242), ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ (512,75 κοχ. επιβάται 250), ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ (947,52 κοχ. επιβάται 352)

Γραμμή Αιδηψού - Αρκίτσας (ένα πρώην αποβατικό σε σύνολο έξι πλοίων)
ΑΛΙΝΑ (363,16 κοχ. επιβάται 128)

Γραμμή Ιτέας - Αιγίου (δύο πρώην αποβατικά σε σύνολο τεσσάρων πλοίων)
ΕΡΕΤΡΙΑ (298 κοχ. επιβάται 216), ΘΑΛΕΙΑ (298 κοχ. επιβάται 235)

Γραμμή Ζακύνθου - Κυλλήνης (δύο πρώην αποβατικά σε σύνολο τριών πλοίων)
ΑΓΙΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ (513,48 κοχ. επιβάται 280), ΖΑΚΥΝΘΟΣ (427,99 κοχ. επιβάται 300)

[Espresso Venezia]

Στο παρόν θέμα (2ο ποστ) μας είχε γράψει παλαιότερα ο φίλος Ellinis για το φέρρυ (πρώην LCT Mk4) ΠΑΛΙΡΡΟΙΑ ότι :

Το 1966 το πλοίο δέχτηκε εκτεταμένη μετασκευή και με βάση την έκταση της, θεωρήθηκε ως καινούρια κατασκευή. Έτσι δέχτηκε νέο αριθμό νηολογίου και διακριτικό σήμα (ΝΠ 2828 - SV 3664).

Ας δούμε ακόμα ένα βρετανικό (πρώην LCT Mk4) του Β' Παγκοσμίου πολέμου (έστω και αν αυτό δεν ταξίδεψε ποτέ στη χώρα μας), το οποίο θεωρήθηκε πολλά χρόνια (περίπου 30 !!!) μετά την κατασκευή του, επίσης ως "καινούρια κατασκευή".

Το ALABARDA (IMO 8954726 - Gross Tonnage: 435 - Deadweight: 340 t - Length X Breadth: 56.54m X 11.8m)

ShipSpotting.com

© Captain Johan

το οποίο οι βάσεις δεδομένων το δίνουν με έτος κατασκευής το 1971 (!!!) και με κατασκευαστή (Builder) ναυπηγείο της Πορτογαλίας (Estaleiros Navais Do Mondego, Figueira Da Foz, Portugal) και φέρεται ακόμα και σήμερα ως ενεργό στην Αγκόλα - Δυτ. Αφρική).